शुद्ध केलेले खाद्यतेल (रिफाइंड एडिबल ऑइल) आरोग्यासाठी योग्य मानले जाऊ शकत नाही. यासाठी अनेक कारणे आहेत:
आरोग्याशी संबंधित चिंता
1. रिफाइंड तेलामुळे वाईट एलडीएल कोलेस्ट्रॉल, ट्रायग्लिसराइड्स आणि इन्सुलिनचे प्रमाण वाढते, तर चांगल्या एचडीएल कोलेस्ट्रॉलचे प्रमाण कमी होते.
2. या तेलांचा कर्करोग, मधुमेह, हृदयरोग, लठ्ठपणा, प्रजनन समस्यां व प्रतिरोधक शक्ती कमी होण्याशी संबंध असल्याचे आढळले आहे.
3. रिफाइनिंग प्रक्रियेमुळे ट्रान्स फॅटी अॅसिड्स तयार होतात, जे आरोग्यास हानिकारक असतात.
प्रक्रियेमध्ये निर्माण होणाऱ्या समस्या
1. उच्च तापमान:
रिफाइनिंगमध्ये वापरले जाणारे उच्च तापमान तेलातील पोषकतत्त्वे व अँटीऑक्सिडंट्स नष्ट करते.
2. रासायनिक सॉल्व्हेंट्स:
सॉल्व्हेंट्समुळे तेलाचे गुणधर्म खराब होऊ शकतात आणि ते रासवट होऊ शकते.
3. हायड्रोजेनेशन:
शेल्फ लाइफ वाढवण्यासाठी करण्यात येणाऱ्या हायड्रोजेनेशन प्रक्रियेमुळे ट्रान्स फॅट तयार होतात.
ऑक्सिडेशन व फ्री रॅडिकल्स
1. पॉलिअन्सॅच्युरेटेड फॅटी अॅसिड्स (PUFAs):
उच्च तापमानावर शिजवल्यास रिफाइंड तेल ऑक्सिडेशनला बळी पडते आणि फ्री रॅडिकल्स व मालोनडियल्डिहाइड (MDA) सारखे हानिकारक घटक तयार होतात.
2. हे घटक कॅन्सरजनक (mutagenic) व हृदयासाठी अपायकारक (atherogenic) ठरू शकतात.
आरोग्यदायक पर्याय
रिफाइंड तेलाऐवजी खालील पर्याय निवडावेत:
1. कोल्ड-प्रेस्ड किंवा एक्स्ट्रा व्हर्जिन तेल
2. मोहरीचे तेल (हृदयासाठी उपयुक्त सिद्ध झालेले)
3. मोनोअनसॅच्युरेटेड फॅटी अॅसिड्स (MUFAs) आणि ओरायझेनॉलसारख्या घटकांनी समृद्ध तेल (जसे की तांदळाच्या कोंड्याचे तेल).
निष्कर्ष
रिफाइंड खाद्यतेल स्वस्त आणि सहज उपलब्ध असल्याने मोठ्या प्रमाणावर वापरले जाते, परंतु त्याला आरोग्यासाठी योग्य मानता येत नाही. प्रक्रिया व त्यातील घटक आरोग्यास हानिकारक असल्याने नैसर्गिक, कमी प्रक्रिया केलेले तेल वापरणे अधिक चांगले आहे.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा