बाजार घसरणीत मोठ्या ऑर्डरबुक असलेल्या शेअर्सचे अपयश – एक विश्लेषण

सारांश:

फेब्रुवारी २०२५ मध्ये झालेल्या भारतीय शेअर बाजारातील घसरणीत मोठ्या ऑर्डरबुक असलेल्या कंपन्यांनीही मोठे नुकसान अनुभवले, जसे की Titagarh Rail Systems (TRSL) आणि Jupiter Wagons Ltd (JWL). TRSL कडे ₹28,212 कोटींचे ऑर्डरबुक असूनही आणि JWL कडे ₹7,000+ कोटींच्या ऑर्डर्स असूनही, दोन्ही कंपन्यांचे शेअर्स ३५-४०% घसरले. याचा अर्थ असा की फक्त ऑर्डरबुक मोठे असणे पुरेसे नसते. खालील प्रमुख कारणांमुळे हे घडले:

१. उत्पादन आणि ऑर्डर पूर्ण करण्याची क्षमता:

TRSL ची वार्षिक उत्पादन क्षमता 12,000 वॅगन्स असून त्यांना त्यांच्या ऑर्डरबुक पूर्ण करायला 2.9 वर्षे लागतील.

JWL च्या उत्पादन क्षमतेवर मर्यादा आल्याने नवीन ऑर्डर्स घ्यायला अडचण येत आहे.

सप्लाय चेनमधील अडथळे (मशीन पार्ट्स, लोखंड, ब्रेक डिस्क इ.) ऑर्डर पूर्ण करण्यास विलंब करत आहेत.

२. वित्तीय ताण:

वर्किंग कॅपिटल समस्या: TRSL चे वर्किंग कॅपिटल सायकल ९८ दिवसांपर्यंत वाढले, तर JWL ला मोठ्या प्रमाणात स्टील खरेदीसाठी आगाऊ पैसे भरावे लागले.

कर्जाचा ताण: TRSL ची कर्ज-इक्विटी रेशो 0.26 असली तरी, त्यांची इटलीतील कंपनी जास्त दराने कर्जफेड करत आहे. JWL ची कर्ज-इक्विटी रेशो 0.35 असूनही त्यांचा व्याजदर 9.75% आहे.

३. मार्जिनवरील दबाव:

स्टीलच्या किमती ₹५८/किलो वरून ₹७१/किलो झाल्यामुळे TRSL आणि JWL च्या मार्जिनवर परिणाम झाला.

कंत्राटांमध्ये ठराविक किंमतीवर ऑर्डर दिल्या गेल्या असल्याने महागाईचा फटका बसला.

४. शेअरच्या किंमतीचे मूल्यमापन आणि महसुलाचा वाढीचा वेग:

TRSL चा P/E रेशो 58.5x होता, पण नफा अपेक्षेपेक्षा कमी वाढला.

JWL च्या शेअरचे मूल्यांकन खूप वाढले होते, पण डिलिव्हरीसाठी लागणारा कालावधी जास्त झाल्याने तोटा झाला.

५. क्षेत्रातील धोके:

रेल्वे अर्थसंकल्प: सरकारच्या खर्चात कपात झाल्याने मोठ्या ऑर्डर्सच्या अंमलबजावणीसाठी मर्यादा येऊ शकतात.

निर्यात कमी होणे: युरोपमध्ये मंदीमुळे TRSL च्या काही ऑर्डर्स रद्द झाल्या.

---

महत्त्वाचे आर्थिक निर्देशांक तपासण्याचा ढाचा:

1. कंपनीची उत्पादन क्षमता: ऑर्डर पूर्ण करण्यासाठी कंपनीकडे पुरेशी उत्पादन क्षमता आहे का?

2. वर्किंग कॅपिटल व्यवस्थापन: कंपनीकडे कच्चा माल खरेदी, ऑपरेशन्ससाठी पुरेसा रोख प्रवाह आहे का?

3. करार रचना: ऑर्डर्समध्ये किमती वाढविण्याच्या तरतुदी आहेत का?

4. शेअरचे मूल्यांकन: अपेक्षित नफा वाढ आणि सध्याच्या किमतीत ताळमेळ आहे का?

5. मार्जिन ट्रेंड: EBITDA मार्जिन कंत्राटनिहाय बदलत आहे का?

---

इतर स्टॉक्सचे मूल्यमापन कसे करावे?

1. ऑर्डरबुकची व्यावहारिकता:

ऑर्डर्स कार्यान्वित होण्यास किती वेळ लागणार?

सरकारी आणि खासगी ऑर्डर्सचे प्रमाण किती आहे?

2. उत्पादन क्षमता आणि वाढ:

कंपनीकडे उत्पादन वाढवण्याची क्षमता आहे का?

मागील प्रकल्प वेळेत पूर्ण झाले आहेत का?

3. वित्तीय स्थिरता:

वर्किंग कॅपिटल सायकल < ९० दिवस असेल तर चांगले.

रोख प्रवाह नफा वाढीसोबत जुळतोय का?

4. मार्जिन टिकवण्याची क्षमता:

कच्चा मालाचे भाव बदलल्यास त्याचा नफ्यावर परिणाम होणार आहे का?

कंपन्यांकडे किंमत वाढीच्या तरतुदी आहेत का?

---

निष्कर्ष:

फक्त मोठे ऑर्डरबुक असणे हे गुंतवणुकीसाठी पुरेसे नसते. कंपन्यांची उत्पादन क्षमता, रोख प्रवाह, कार्यान्वयन वेग, करार अटी आणि मूल्यांकन तपासूनच गुंतवणूक करावी. Mazagon Dock सारख्या कंपन्यांनी व्याज उत्पन्नावर अधिक अवलंबून राहिल्याने त्यांच्यासाठी जोखीम वाढली. त्यामुळे अशा कंपन्यांचे नफ्याचे स्रोत, खर्च नियंत्रण आणि ऑर्डर कार्यान्वयनाचे वास्तव समजून गुंतवणूक निर्णय घ्यावा.